Nguyễn Du
(1766-1820)
Hiệu là Tố Như, Thanh Hiên, là con ông Nguyễn Nghiễm, làng Tiên Điền, huyện
Nghi Xuân (Nghệ Tĩnh), văn chương vượt hẳn bạn bè, nhưng học vị chỉ là tam
trường (tú tài). Nguyễn Du gặp nhiều khó khăn hồi con thanh niên. Mười một tuổi
mồ côi cha, mười ba tuổi mất mẹ, suốt đời trai trẻ ăn nhờ ở đâu: hoặc ở nhà anh
ruột (Nguyễn Khản), nhà anh vợ (Đoàn Nguyễn Tuấn), có lúc làm con nuôi một võ
quan họ Hà, và nhận chức nhỏ: chánh thủ hiệu uý. Do tình hình đất nước biến
động, chính quyền Lê Trình sụp đổ, Tây Sơn quét sạch giặc Thanh, họ Nguyễn Tiên
Điền cũng sa sút tiêu điều: "Hồng Linh vô gia, huynh đệ tán".
Nguyễn Du trải qua 10 năm gió bụi. Năm 1802, ra làm quan với triều Nguyễn được
thăng thưởng rất nhanh, từ tri huyện lên đến tham tri (1815), có được cử làm
chánh sứ sang Tàu (1813). Ông mất vì bệnh thời khí (dịch tả), không trối trăng
gì, đúng vào lúc sắp sửa làm chánh sứ sang nhà Thanh lần thứ hai.