CHUYẾN TRỞ VỀ TỪ CÕI CHẾT CỦA 15 BIỆT HẢI HOÀNG SA (1974) (KỲ 2)

Trận Hải chiến năm 1974 giữa quân Việt Nam và Trung Quốc được các biệt hải trấn giữ trên đảo Vĩnh Lạc tường thuật qua ống nhòm và máy điện đàm.

Chiều ngày hôm đó (17/1/1974), 2 chiến hạm Trung Quốc xuất hiện trong vùng mang số 271 và 274, đây là loại tàu chiến Hộ tống hạm của Liên Xô chế tạo, được gọi là tàu Kronstadt. Hai tàu này dài khoảng 100m, hơi ngắn hơn HQ-16, nhưng vận tốc nhanh hơn. Hai chiến hạm ta HQ-16 và HQ-4 (chiến hạm Trần khánh Dư) dùng quang hiệu yêu cầu họ lập tức rời vùng lãnh hải VNCH, thì liền đó nhận lại quang hiệu mang ý nghĩa tương tự. Sau đó 2 chiến hạm Trung Quốc bỏ đi về hướng Đông-Bắc quần đảo.

Tảng sáng ngày 18/1/1974, chiến hạm HQ-5 (Trần bình Trọng), đã có mặt tại Hoàng Sa, và Hộ tống hạm Nhật Tảo HQ-10 cũng đã khởi hành hướng về Hoàng Sa, theo dự định sẽ đến nơi vào chiều tối ngày hôm ấy. Trên chiến hạm HQ-5 có Đại tá Hải quân Hà Văn Ngạc là người chỉ huy trận hải chiến. Khi vừa đến nơi Đại tá Ngạc truyền lệnh của Bộ tư lệnh Hải quân (BTLHQ) Vùng 1 duyên hải cho tất cả các đơn vị hiện diện tại Hoàng Sa, đó là phải tỏ thiện chí hòa hoãn tối đa, các toán đổ bộ không được tùy tiện nổ súng khi chưa có lệnh.

Bốn chiến hạm của quân lực VNCH đã tham dự trận hải chiến Hoàng Sa bảo vệ lãnh thổ vào năm 1974. Chiến hạm HQ-10 trúng đạn vào pháo tháp bị chìm tại trận, chiến hạm HQ-16 bị hư hại nặng nghiêng 15 độ, chiến hạm HQ-5 và HQ-4 bị hư nhẹ. Gần 50 thủy thủ và hạm trưởng Ngụy Văn Thà của HQ-10 tử vong. Ngoài ra HQ-5 có 3 quân nhân tử vong và 16 bị thương.

Khoảng 10h sáng ngày 18/1/1974, 4 chiến hạm Trung Quốc lại xuất hiện, 2 trong số chúng tôi đã nhận dạng hôm trước, đó là các Hộ tống hạm Kronstadt 271 và 274, còn 2 chiếc khác mang số 389 và 396, 2 chiến hạm này hình dạng khác hơn 2 hộ tống hạm kia, chiều dài ngắn hơn khoảng 70m, trang bị vũ khí nhiều hơn, ở trên đảo dùng ống nhòm quan sát chúng tôi thấy như vậy. Cả 4 chiến hạm Trung Quốc đều di chuyển cản đường và khiêu khích, qua máy truyền tin chúng tôi ghi nhận các sự kiện sau:

-HQ-16 và Hộ tống hạm 271 đã va chạm 2 hông tàu với nhau.

-HQ-4 đã đụng mũi vào hông sau của tàu Pháo hạm 389 và làm gãy mấy trụ giây an toàn của tàu này.

-HQ-5 di chuyển phía Nam đảo Quang Hòa (Ducan) để quan sát và thăm dò phản ứng của địch thì bị Hộ tống hạm 274 vận chuyển ép ngang phía trước mũi. HQ-5 phải ngưng máy và quay trở lại thả trôi phía nam đảo Vĩnh Lạc nơi mà chúng tôi đang trấn thủ.

- Tất cả 4 chiến hạm Trung Quốc sau đó cũng di chuyển về hướng đảo Quang Hòa (Duncan) và thả trôi ở đó.

- Khoảng xế chiều ngày 18/1/1974, 2 tàu nhỏ ngụy trang tàu đánh cá mang số 402 và 407 xuất hiện tăng viện cho phía Trung Quốc, 2 tàu này có lẽ là 2 tàu chiến nhỏ ngụy trang tàu đánh cá mà chúng tôi đã phát hiện bỏ neo sát bờ đảo Duy Mộng cách 2 ngày trước đây 16/1/1974.

Khoảng chiều tối ngày 18/1/1974, Hộ tống hạm Nhật Tảo HQ-10 đã ra đến nơi, lúc này ở trên đảo Vĩnh Lạc, chúng tôi nhận được thông tin là 4 chiến hạm ta được chia làm 2 nhóm, nhóm 1 gồm HQ-5 và HQ-4 sẽ hoạt động chung nhau về phía Nam quần đảo, nhóm 2 gồm HQ-16 và HQ-10 đang vận chuyển ở phía Tây quần đảo Hoàng Sa, bên ngoài khu lòng chảo.

Đêm 18/1/1974 trôi qua một cách yên lặng.

Trời tờ mờ sáng, tình hình có vẻ nhộn nhịp căng thẳng lên. Lúc 8h sáng ngày 19/1/1974, qua máy vô tuyến, chúng tôi được biết HQ-5 đang yểm trợ HQ-4 đổ bộ nhóm người nhái gồm 25 người lên đảo Quang Hòa từ phía Nam bên ngoài khu lòng chảo, nơi đây HQ-4 đã không vào sát bờ được vì có nhiều đá ngầm. Toán người nhái đã dùng xuồng cao su để bơi vào đến bãi đá ngầm sau đó họ phải lội bộ lên đảo, mực nước biển ngang đầu gối, thiếu úy trưởng toán người nhái báo cáo họ bị lính Trung Quốc tấn công bằng súng phóng lựu từ trong rừng cây cũng như trong các chòi canh vọng gác trên đảo.

Sau vài phút, toán người nhái báo cáo là viên thiếu úy trưởng toán người nhái và 1 binh sĩ tử thương. Toán đổ bộ đã phản kích bằng phóng lựu M79 và đại liên M60, nhưng không hiệu quả vì quá xa tầm, tóm lại tình hình hoàn toàn bất lợi, toán người nhái đang lội bì bỏm dưới nước chưa đặt chân được lên bờ, họ trở thành mục tiêu tác xạ của lính Trung Quốc. Sau cùng toán người nhái được lệnh rút lui về HQ-4. Tất cả sự việc trên chỉ xảy ra trong vòng 2 giờ đồng hồ.

Khoảng 10h sáng ngày 19/1/1974, ờ trên đảo Vĩnh Lạc, chúng tôi thấy HQ-16 và HQ-10 đang tiến vào khu lòng chảo, trong khu này đã hiện diện 3 tàu Trung Quốc mang số 274 (Hộ tống hạm), 396 (Pháo hạm) và 402 (tàu đánh cá ngụy trang), nơi chúng tôi trú đóng rất thuận tiện để theo dõi cả 2 mặt trận sắp xảy ra. Mặt trận phía Bắc trong khu lòng chảo của HQ-16 và HQ-10, nơi này rất gần nên chúng tôi có thể dùng ống nhòm để quan sát rõ ràng, còn ở mặt trận phía Nam ngoài khu lòng chảo xa về hướng Nam của đảo Quang Hòa, HQ-5 và HQ-4 cũng đang ở trong tình trạng căng thẳng. Dùng ống nhòm ta chỉ có thể phân biệt giữa tàu chiến ta và tàu Trung Quốc khác biệt về màu sắc.

Tàu Hải quân Việt Nam sơn màu xám nhạt, còn tàu Trung Quốc sơn màu xanh lá cây đậm, và ở đây có 3 tàu chiến Trung Quốc, vì ở quá xa chúng tôi không đọc được số tàu. Qua đối chiếu và suy đoán tổng số tàu địch hiện diện trong vùng, chúng tôi nghĩ 3 tàu Trung Quốc này là 271 (Hộ tống hạm), 389 (Pháo hạm) và 407 (tàu đánh cá ngụy trang).

Hình ảnh một số tàu chiến Trung Quốc tham gia vụ cưỡng chiếm Hoàng Sa của Việt Nam năm 1974

Sự hiềm khích và tình trạng căng thẳng giữa các chiến hạm Việt Nam và Trung Quốc trong các ngày qua, nhưng không bên nào khai hỏa, để tạo thế thượng phong bất ngờ, Đại tá Hà Văn Ngạc (người chỉ huy trận đánh) ra lệnh đồng loạt khai hỏa lúc 10h25. Các chiến hạm Việt Nam đã dồng loạt khai hỏa, mặt trận phía Bắc trong vùng lòng chảo, ngay phút đầu tiên, tàu 274 và 396 đã bị trúng đạn và bốc cháy, sau một lúc quần thảo, ở trên đảo dùng ống nhòm quan sát, chúng tôi thấy HQ-10 đã trúng hỏa tiễn địch ở đài chỉ huy. Sau 30 phút giao tranh, sự thiệt hại đôi bên mặt trận phía Bắc trong vùng lòng chảo được chúng tôi ghi nhận sau:

- Phía Trung Quốc: Hộ tống hạm Kronstadt 274 sau một lúc nổ (chắc là bị trúng ở hầm đạn) đã chìm nghỉm, pháo hạm 396 đang bị cháy đã ủi vào bãi san hô giữa đảo Vĩnh Lạc nơi chúng tôi trấn giữ và đảo Quang Hòa. Tàu 396 này có lẽ cũng trúng ở hầm đạn ở phía sau lái, thỉnh thoảng dùng ống nhòm quan sát, chúng tôi thấy lóe sáng phía sau lái và có khói bốc cao. Còn tàu 402 chắc bị trúng đạn ở bánh lái, nên chuyển vận rất khó khăn, chạy một hình chữ chi về hướng Bắc đảo Duy Mộng.

- Phía Hải quân VNCH: HQ-10 trúng hỏa tiễn ở đài chỉ huy và nhiều loại đạn khác, chiến hạm bị cháy ở đài chỉ huy, hạm trưởng và nhiều nhân viên trên chiến hạm đã tử thương. Hạm phó bị thương nặng và đã xuống được bè đào thoát cùng với 23 nhân viên chiến hạm. HQ-16 bị trúng nhiều loạt đạn, hư hại nặng, tàu bị nghiêng về phía bên phải và vận chuyển một cách khó khăn chậm chạp ra khỏi vùng lòng chảo.

- Mặt trận phía Nam cũng đã chấm dứt, thiệt hại đôi bên chúng tôi không rõ, nhìn qua ống nhòm chỉ thấy khói súng dầy đặc, chúng tôi liên lạc với toán đổ bộ HQ-4 trên đảo Cam Tuyền thì được biết HQ-4 và HQ-5 đã rời vùng giao tranh, tất cả đều bị thiệt hại, và từ đó về sau họ đã mất liên lạc với HQ-4, phía Trung Quốc thì không được biết.

Bất chợt, người bạn trong nhóm chúng tôi anh Trần Phừng (phụ trách thông tin vô tuyến) nhận được chỉ thị từ hạm trưởng HQ-16, ông cho hay tình hình rất tệ hại, tàu chỉ còn 1 máy, bên hông phải bị trúng đạn, tàu không thể dừng lại rước chúng tôi được, do đó ông trao toàn quyền quyết định cho tôi (trung úy Liêm).