“This is the voice of victim.
I hope to complete this work before closing my days”
Một buổi tối thứ bảy, tôi đến thăm anh Thư – một người bạn tù, đồng
thời là thày Anh Ngữ của tôi ở trại Vĩnh quang. Năm 1972, Cộng sản không coi
Anh ngữ là tiếng nói đế quốc nữa, bắt đầu cho học ở một số trường phổ thông.
Tuy vậy, trong trại giam vẫn bị cấm đoán. Anh Thư phát âm tiếng Anh rất chuẩn,
anh coi là sự nghiệp. Cả đời anh kiên trì học để thành tài. Sau khi có bằng tú
tài văn chương, anh vào lính. Vì thạo ngoại ngữ, anh được chọn vào bộ phận
thông tin cơ mật. Năm 1953, anh mắc một sai lầm nghiêm trọng về mật mã, bị bắt
giam. Sợ bị đưa ra toà án binh xét xử, anh bỏ trốn ra vùng Việt minh kiểm soát.
Là một cậu ấm về chính trị, lại có người anh cả theo Cộng sản nên 1954, anh
không đi Nam. Sau này chính phủ của ông Hồ tiếp quản Hà nội, anh được coi là một
trí thức trẻ yêu nước và được vào trường đại học nhân dân – một trường dành cho
tầng lớp trí thức lưu dung, anh học được mấy tháng thì bỏ. Anh nói, chính trường
này làm tôi sớm bừng tỉnh cơn mê. Các giáo viên là Trường Chinh, Phạm văn Đồng,
Tố hữu và các cán bộ cấp cao khác của đảng dạy những thủ đoạn làm cách mạng. Họ
dạy rằng: “mọi thủ đoạn là nham hiểm và tàn bạo đến mấy, nếu có lợi cho cách mạng,
các đồng chí cứ làm… ”.
Năm 1957, được tin Ngô đình Diệm ra lệnh đại xá ở miền Nam, anh
chán đời đến cực độ, vì đã bỏ lỡ cơ hội ra đi. Anh viết thư cho uỷ ban giám sát
quốc tế hiệp định Geneva nhưng không gửi, sau đó anh đã gửi thư cho ông Hồ, có
đoạn: “… Kính thưa chủ tịch, sở dĩ tôi không đi Nam là vì tổ quốc và chân lý.
Nhưng sau ba năm ăn đợi, nằm chờ tôi đã thấy sự tuyên truyền xảo trá đầy hoa gấm
của guồng máy thông tin Việt nam dân chủ cộng hoà… ”.
Từ bức thư này, anh bị đưa ra toà xử bốn năm tù. Mãn hạn tù được
về, anh bị mẹ đuổi đi, qua Tết mới được về. Đến năm 1964, anh lại vào trại tập
trung thêm mười năm nữa. Có thể do nhiều năm tù tội, đoạ đầy, tính tình anh
không mấy khi ổn định, thăng bằng, từ cực đoan này dễ dàng nhảy sang cực đoan
khác. Khi yêu ai thì tâng bốc người đó lên tận mây xanh, giúp đỡ hết mình. Ghét
ai, anh không từ một thủ đoạn nào, kể cả bịa đặt để bôi nhọ uy tín. Quan hệ với
anh như dùng con dao hai lưỡi, có cay đắng, có ngọt bùi.