THI TỬU VÀ PHỤNG HIẾN CỦA THI SĨ BÙI GIÁNG

Hoàng Thiên Lãng Tử

Tôi quen biết Thi sĩ Bùi Giáng qua Thầy Nhất Thanh, Họa sĩ Nguyễn Thiên Chương và Nhà Thư pháp Bùi Hiến (họ hàng với Thi sĩ). Trong nhóm "Văn Nghệ sĩ Quảng Nam-Đà Nẵng" này với tên gọi là "ĐỒNG NỘI" hay một từ tương tự như thế lấy trong ý nghĩa: Khúc Nhạc Đồng Quê (truyện của André Gide) để đặt tên và diễn tả xu hướng chung của nhóm. Trong nhóm trí thức nghệ sĩ này quy tụ rất nhiều thành phần dưới sự chỉ giáo và nâng đỡ của Đại sư Quảng Hạnh. Có sinh hoạt giao lưu định kỳ tại một quán cà phê ở ngã tư Bảy Hiền và hằng năm về sinh hoạt tại Tu viện Từ Nghiêm tại Long Thành, Đồng Nai, nơi ở của Đại sư Quảng Hạnh. 

Một điều dễ nhận thấy khi tiếp xúc với nhóm này là rất đầm ấm và tình cảm. Mỗi khi nhắc đến Thi sĩ Bùi Giáng ai ai trong nhóm cũng yêu quý và trân trọng. Tôi ngạc nhiên là tại sao không ai đứng ra để lo toan và bảo vệ cuộc sống cho Thi sĩ khi tôi nghe những câu chuyện đau lòng xảy ra cho Thi sĩ, đói khát và bị côn đồ đánh đập dã man? 

Sau đó tìm hiểu kỷ mới biết mình trách móc sai lầm. Thi sĩ là người tự do hoàn toàn và đó là cách rong chơi kỳ vĩ của Thi sĩ. Một cuộc chơi vô tiền khoáng hậu, xưa nay không một ai nhập cuộc đươc. Càng tìm hiểu tôi càng ái ngại và thương quý đời sống của Thi sĩ: chưa thấy ai sống với rượu và thơ được như Thi sĩ. MÁU LÀ RƯỢU VÀ HƠI THỞ CHINH LÀ THƠ! Tôi chắc chắn một trăm phần trăm như vậy. 

Một vài thế kỷ trôi qua, lịch sử mới sinh ra được một kỳ nhân. Chữ kỳ này nó bao gồm là tư tưởng lớn và vượt lên trên mọi thứ khuôn phép bình thường. 
Rượu làm nóng tâm can, thiêu rụi đời sống, nhưng đối với một vài người dị biệt, rượu trở thành dưỡng chất trần gian, nâng thượng tầng cảm xúc, sáng tạo nên những tác phẩm nghệ thuật là tinh hoa thời đại, Như một đạo sĩ, họ dâng hiến cách khác, tác phẩm làm thăng hoa đời sống được đánh đổ bằng chính đời sống ngắn ngủi của mình. 

"Anh cứ tưởng đùa vui trong thoáng chốc 
Đâu ngờ rằng đùa mãi tới điêu linh "(BG) 

Đấy là lời giải thích gọn gàng của Thi sĩ Bùi Giáng khi bàn đến chuyện điên khùng của mình. Chuyện đùa vui trở thành chuyện thật, chuyện điêu linh trở thành lối đạo, dám chấp nhận như một kẻ tử vì đạo, hoặc còn hơn thế nữa: chẳng bao giờ màng tới một danh hiệu gì mà đời ban cho hoặc gán ép. 

Chúng tôi lớn lên như những đứa trẻ bị xô dạt bên lề đời, què quặc đi tìm lẽ sống chết. Đối với Bùi Giáng, Phạm Công thiện, Tuệ Sỹ, Trịnh Công Sơn, Đinh Cường, ... là ảnh tượng của một thời xa tít tắp không bao giờ với tới được. Những đứa trẻ mang lòng tự ti, hay tủi hỗ và luôn lo sợ đủ thứ đứng trước ngã ba đường mù mịt bụi khói của đói nghèo xơ xác, tim thì trống rỗng vì mất phương hướng. 

Những câu thơ sầu đau của thi sĩ, những cung bậc thảm não cất lên rầu rỉ, những chén rượu cay nồng đắng chát nốc vào có cảm giác như mình tự uống đời mình, tự ru mình cheo leo bên bờ vực nhưng kỳ lạ lại có hy vọng được cứu vớt, sẻ chia. 

Hôm nay ta say ôm đời ngủ muộn 
Bổng thấy trong ta hiện bóng con người (TCS) 

hay câu hát này: 

Một chiều ngồi say nghe đời thật nhẹ, ngày qua (TCS) 

Đấy là một hướng nhìn kỳ lạ và có tính nhân bản rất lớn, nó làm mồi cho những đứa trẻ ham lang thang, liêu lỗng biết đường mà về. Nơi tận cùng ký ức, chúng tôi hàm ơn họ, bằng những mỹ cảm trần tục nhưng lại có sức lay động và dung chứa rất lớn. Họ chính là thiên tài dù hiểu ở khía cạnh nào. 

Bằng sự quý kính như người được giao nhận châu báu, hôm nay chúng ta thử bàn đôi chút về một vài khía cạnh của cuộc đời Thi sĩ Bùi Giáng liên quan đến THƠ và RƯỢU. 

Thi sĩ sinh ra trong gia đình trung lưu vọng tộc, nơi miền đất Duy Xuyên, Đà Nẵng có truyền thống hiếu học, sính võ nghệ, văn chương. Tuổi thanh xuân trôi qua như bao người, có thể nói là Thi sĩ khá thành đạt trên con đường công danh sự nghiệp. Thi đỗ và tốt nghiệp Tú tài 1, tham gia kháng chiến chống Pháp, Thi đỗ Tú tài 2 Văn chương, vào Đại học Văn Khoa Sài Gòn, đi dạy học. Đấy là sự thành đạt rất lớn của thời bấy giờ. Có một khía cạnh ta phải lưu ý rằng: Ông thường bỏ ngang đường công danh mà tự tìm hoạn nạn. Như một chiến sĩ tự do (hay như Đạo sĩ đi tìm con đường huyết mạch của mình, bất chấp gian nguy, khốn khó. 

PHỤNG HIẾN 

Bùi Giáng 

Ngày sẽ hết tôi sẽ không ở lại 
Tôi sẽ đi và không biết đi đâu 
Tôi sẽ tiếc thương trần gian mãi mãi 
Vì nơi đây tôi sống đủ vui sầu 

Cây và cối bầu trời và mặt đất 
Đã nhìn tôi dưới sương sớm trăng khuya 
Mở buồng phổi gió bay bát ngát 
Dừng bên sông bến cát buổi chia lìa 

Hoàng hôn xuống, bình minh lên nhịp nhịp 
Ngàn sao xanh lùi bước trước vừng hồng 
Ngày rực rỡ đêm êm đềm kế tiếp 
Đón chào tôi chung cười khóc bao lần 

Tôi đã gửi hồn tôi biết mấy bận 
Cho mây xa cho tơ liễu ở gần 
Tôi đã đặt trong bàn tay vạn vật 
Quả tim mình nóng hổi những chờ mong 

Sông trắng quá bảo lòng tôi mở cửa 
Trăng vàng sao giục cánh mộng tung ngần 
Gió thổi dậy lùa mơ vào bốn phía 
Ba phương trời chung gục khóc đêm giông 

Những giòng lệ tuôn mấy lần khoắc khoải 
Những nụ cười tròn mấy bận hân hoan 
Những ngoảnh mặt im lìm trong ái ngại 
Những bắt tay xao động với muôn vàn 

Những người bạn xem tôi như ruột thịt 
Những người em dâng hết dạ cho tôi 
Những người bạn xem tôi là cà gật 
Những người em không vẹn nghĩa mất rồi 

Trần gian hỡi?Tôi đã về đây sống 
Tôi đã tìm đâu ý nghĩa lầm than 
Tôi ngẩng mặt ngó ngàn mây cao rộng 
Tôi cúi đầu nhìn mặt đất thấp đen 

Tôi chấp nhận trăm lần trong thổn thức 
Tôi bàng hoàng hốt hoảng những đêm đêm 
Tôi xin chịu cuồng si để sáng suốt 
Tôi đui mù cho thỏa dạ yêu em 

Tôi tự nguyện sẽ một lòng chung thủy 
Qua những lần buồn tủi giữa đảo điên 
Thân xương máu đã đành là ủy mị 
Thì xin em cùng lên thác xuống ghềnh 

Em đứng mũi anh chịu sào có vững 
Bàn tay bưng đĩa muối có chấm gừng 
Tôi đã nguyện yêu trần gian nguyên vẹn 
Hết tâm hồn và hết cả da xương 

Xin yêu mãi yêu và yêu nhau mãi 
Trần gian ôi!cánh bướm cánh chuồn chuồn 
Con kiến bé cùng hoa hoang cỏ dại 
Con vi trùng cùng sâu bọ cũng yêu luôn 

Còn ở lại một ngày còn yêu mãi 
Còn một đêm còn thở dưới trăng sao 
Thì cánh mộng còn tung lên không ngại 
Níu trời xanh tay vói kiểng chân cao 

Nhưng em hỡi trần gian ôi ta biết 
Sẽ rồi ra vĩnh biệt với người thôi 
Ta chết lặng bó tay đầu lắc 
Đài xiêu ôi xuân sắp rụng mất rồi 

Đêm ứa lệ phồng mi hai mắt 
Bàn tay ta nhỏ như lá cây khô 
Mình hoa rã đầm đìa sương theo móc 
Đỡ làm sao những cánh tiếp nhau rơi 

Ta gửi lại đây những lời áo não 
Những lời yêu thương phụng hiến cho em 
Rồi ta gục đầu lên trang giấy hão 
Em bảo rằng 
-Đừng tuyệt vọng nghe không 
Còn trang thơ thắm lại với trời hồng 

Bùi Giáng