 |
Như vậy, vụ việc xoay vần. Beria đẩy mạnh xây dựng, nhưng trước
khi ông bị bắt thực chất cũng chưa làm được gì cả. Khi ông bị bắt, chúng tôi
lập tức bãi bỏ tất cả. Nhưng bản thiết kế nhà nghỉ, thời gian dài lăn đi lăn
lại ở đâu đó trong nhà tôi. Lúc đó Beria tăng cường những hoạt động điên cuồng
can thiệp vào sinh hoạt các tổ chức Đảng. Beria chế tạo tài liệu về tình hình
công việc trong lãnh đạo Ukrainaе. Đòn đầu tiên mà ong nghĩ ra là quyết định
giáng vào tổ chức Đảng Ukraina. Tôi nghĩ ông triển khai vụ này để lôi người của
tôi. Ông chuẩn bị những tài liệu cần thiết thông qua Bộ nội vụ CHXHCN Ukraina
và bắt đầu lôi kéo tỉnh trưởng công an trong việc chuẩn bị vụ việc.
Tỉnh trưởng
công an ở Lvov Strokach. Giờ đã chết. Đó là một người cộng sản chân chính và
một quân nhân tốt. Trước chiến tranh ông là trung tá, tư lệnh biên phòng. Trong
thời gian chiến tranh là tham mưu trưởng du kích Ukraina và luôn luôn báo cáo
tôi về tình hình tại vùng lãnh thổ bị kẻ thù chiếm đóng. Tôi thấy ông là người
trung thực và đứng đắn. Sau chiến tranh ông được bổ nhiệm toàn quyền Bộ nội vụ
tỉnh Lvov, nơi bọn chống đối hoạt động.
Sau
này chúng tôi biết rằng khi đó Bộ trưởng Bộ nội vụ Ukraina yêu cầu cầu ông thu
thập những tài liệu tư liệu bôi nhọ thanh danh các cán bộ Đảng, thì Strokach
nói rằng đây không phải là việc của ông, mà là Bí thư tỉnh uỷ, cứ gọi đến đó.
Lúc đó Beria gọi cho Strokach và nói rằng nếu ông cứ làm theo ý mình, thì sẽ bị
biến thành bụi ở trại tập trung. Nhưng năm 1953, chúng tôi ban đầu chẳng biết
một cái gì cả, mặc dù cảm thấy rằng đang có cuộc tấn công vào Đảng, bắt nói
phải khuất phục Bộ nội vụ. Chúng tôi bàn cãi tại BCHTƯ ĐCSLX về bản danh sách
của Beria về cán bộ lãnh đạo Ukraina. Do đó, thông qua quyết định cách chức
Melnikov khỏi chức vụ Bí thư BCHTƯ ĐCS Ukraina , thay vào đó Kirichenko. Ý
tưởng Beria là ở chỗ các cán bộ địa phương, dân tộc Ukraina dường như không đưa
vào ban lãnh đạo, không điều động họ, và đề nghị đưa Korneychuk vào Đoàn chủ
tịch BCHTƯ ĐCS Ukraina. Việc này được làm tại Plenum. Sau khi Beria bị bắt, các
đồng chí kể cho tôi nghe Plenum tiến hành ra sao. Korheychuk hiểu không đúng,
vì sao những ứng cử viên của ông không được điều động, và bắt đầu đấu khẩu, nói
lung tung có lợi cho Beria. Ông không sáng trí, vì Beria đã nói như thế.
Bản
danh sách sau của Beria động đến những người Baltic, sau đó Belorussia. Và cũng
cùng một hướngh. Bản đề nghị của Beria chẳng có gì không đúng. BCHTƯ ĐCSLX và
chính Beria trước đó đã có lớp học điều động cán bộ dân tộc. Và chúng tôi quyết
định rằng ở nước cộng hoà chức vụ Bí thư thứ nhất BCHTƯ phải là người địa
phương, không phải là người Nga được cử từ Moskva. Nói chung Beria có xu hướng
bài Nga. Ông tuyên truyền rằng tại nơi có nhiều người Nga thì phải phong tỏa
họ. Tất cả mọi người cũng hiểu và bắt đầu đả kích không những người Nga, mà còn
những cán bộ dân tộc không đấu tranh với “thế lực” Nga. Điều này xảy ra tại
nhiều tổ chức Đảng nước cộng hoà tự trị.
Tôi
nhiều lần nói với Malenkov:
-
Chẳng lẽ anh không nhìn thất sự việc sẽ nhân rộng đi đâu à? Chúng ta đang đi
đến thảm họa. Beria thu nhặt dao đâm chúng tôi.
Malenkov
nói với tôi:
-
Ừ, làm gì? Tôi nhìn thấy, nhưng làm sao tham gia?
Tôi
nói với ông:
-
Phải chống cự, mặc dù trong hình thức thế này: anh nhìn thấy các vấn đề mà
Beria đưa ra, thường mang xu hướng chống đảng. Không được chấp nhận chúng, mà
phản đối chúng.
-
Anh muốn tôi còn lại một mình hay sao? Nhưng tôi không muốn.
-
Tại sao anh nghĩ chỉ còn mình anh, nếu anh bắt đầu phản đối? Anh và tôi - cũng
hai người. Bulganin, tôi tin, cũng nghĩ như vậy, vì rằng tôi đôi lần trao đổi
với ông những suy nghĩ. Những người khác cũng cùng đi với chúng tôi, nếu chúng tôi
phản đối lập luận, từ quan điểm. Bản thân anh không có khả năng nói được ai.
Ngay khi Beria đưa đề nghị ra, anh nhanh chóng ủng hộ ông ta, tuyên bố: đúng,
đây là đề nghị đúng, tôi “đồng ý”, ai “chống”? Và lập tức anh cho bỏ phiếu.
Nhưng anh phải tạo khả năng cho người khác phát biểu, bằng cách ghìm mình, đừng
nhảy vọt ra và anh thấy không phải một người nghĩ đâu. Tôi tin tưởng rằng nhiều
người không đồng ý về hàng loạt vấn đề với Beria”.
Và
tôi đề nghị:
-
Chúng ta lập chương trình nghị sự. Đưa các vấn đề các gai góc mà theo quan điểm
của chúng ta, Beria đưa ra là không đúng, và chúng ta bắt đầu phản đối ông ta.
Tôi tin tưởng rằng chúng tôi huy động được cũng uỷ viên Đoàn chủ tịch, và không
chấp nhận cách giải quyết của Beria.
Malenkov cuối cùng cũng
phải đồng ý. Tôi, thề rằng, cũng ngạc nhiên và vui lòng. Chúng tôi cùng lập
chương trình nghị sự các phiên họp Đoàn chủ tịch BCHTƯ. Bây giờ tôi không nhớ,
khi đó các vấn đề đưa ra như thế nào, vì lâu quá rồi. Tại cuộc họp chúng tôi
phát biểu lập luận “chống” về mọi vấn đề. Những người khác cũng ủng hộ chúng
tôi, và ý đồ của Beria không được thông qua. Liền tù tì nhiều phiên họp. Ngay
sau việc này, Malenkov tìm thấy niềm tin là, té ra, với Beria có thể đấu tranh
hoàn toàn bằng phương pháp Đảng, Malenkov tỏ ra cũng có ảnh hưởng của mình giải
quyết vấn đề và phủ quyết những đề nghị, mà theo quan điểm của chúng tôi, là có
hại cho Đảng và đất nước.
Chúng tôi thấy rằng Beria bắt đầu đẩy mạnh các sự kiện. Ông cảm thấy mình đứng
trên các uỷ viên Đoàn chủ tịch, lên mặt và thậm chí vẻ bề ngoài biểu thị sự lấn
át của mình. Chúng tôi trải qua thời điểm rất tốt nghuy hiểm. Tôi cho rằng cần
phải nhanh tay, và nói với Malenkov rằng cần phải nói chuyện với các uỷ viên
Đoàn chủ tịch về lý do này. Hình như tại cuộc họp không thể làm thế được, mà
phải mặt đối mặt nói chuyện với từng người một để hiểu ý nghĩ về những vấn đề
cụ thể đối xử với Beria. Với Bulganin tôi đã nói vấn đề này từ trước đây và
biết ý kiến của ông. Ông đứng ở trên cao trí và hiểu rõ sự nguy hiểm, đang đe
dọa Đảng và tất cả chúng ta từ phía Beria. Malenkov cũng đồng ý:
- Đúng, phải hành động.
Chúng tôi thỏa thuận
rằng trước tiên tôi phải tới gặp và nói chuyện với Vorosilov. Có một Uỷ ban nào
đấy trong đó phải có sự tham gia của tôi và Vorosilov. Tôi quyết định dùng tình
tiết này, gọi Klimentу Efremovichу và nói rằng muốn gặp ông nói chuyện về vấn
đề gì đó. Vorosilov trả lời ông muốn bây giờ đi cùng với tôi đến BCHTƯ.
- Không - tôi nói - tôi đề nghị ông tiếp tôi, tôi tự thân đến ông.
Nhưng ông vật nài là ông phải đi. Cuối cùng tôi nài nỉ theo ý mình. Chúng tôi
quy ước với Malenkov là sau khi nói chuyện với Vorosilov (trước bữa ăn trưa)
tôi quay về nhà, ghé vào Malenkov, và chúng tôi ăn trưa cùng với nhau. Khi đó,
tôi và Malenkov sống ở cùng một số nhà, cùng cửa ra vào, chỉ khác là tôi ở tầng
cao hơn.
Tôi đi đến gặp Vorosilov tại Xô viết tối cao, nhưng tôi không đạt được cái điều
mà tôi đã tính. Ngay khi tôi mở cửa và bước qua ngưỡng cửa phòng làm việc của
ông, ông đang lớn giọng tán tụng Beria:
- Hân hạnh cho chúng tôi, đồng chí Khrusev, chúng tôi có một người tuyệt vời
Larenti Pavlovich, đây là một con người xuất chúng!
Tôi nói với ông:
-
Có thể, anh đừng phí công nói như thế nữa, anh đang thổi phồng tư cách ông ta
phải không?
Nhưng
tôi cũng không thể nói với ông về Beria như tôi nghĩ. Sự đánh giá là hoàn toàn
ngược lại, và tôi bằng ý kiến của mình đặt Vorosilov vào tình thế khó xử; Ông
có thể không đồng ý với tôi đơn giản vì tự ái: khi tôi vừa mới vào, ông đang ca
tụng Beria, nhưng sau này lập tức chuyển sang quan điểm của tôi là đi đến sự
cần thiết phải loại bỏ Beria. Và tôi quẳng lại cho ông những lời về vấn đề, mà
chúng tôi thoả thuận một cách chính thức qua điện thoại: về vấn đề vớ vẩn nào
đấy. Và bây giờ tôi quay về ăn trưa, như đã quy ước với Malenkov. Tôi kể cho Malenkov
rằng tôi không nhận được cái gì cả, rằng tôi không thể nói chuyện với
Vorosilov, như đã nghĩ. Tôi nghĩ rằng Vorosilov có thể, nói như thế để đề phòng
người ta nghe trộm, và nói điều đó để cho bọn “tai mắt” của Beria.
Mặt
khác, ông cũng coi tôi là người gần với Beria, vì rằng thường thấy chúng tôi
bên nhau: Beria, Malenkov và tôi. Nghĩa là, ông nói điều này đối với Beria, ông
cũng chứng minh bầu không khí, buộc mọi người phải chấp nhận tính cách và ôm
lấy tội lỗi trong óc chống lại lương tri của mình.
Chúng
tôi thoả thuận với Malenkov là tiếp đây, tôi sẽ nói chuyện với Molotov. Molotov
khi đó là Bộ trưởng Bộ ngoại giao. Trước đây ông thường gọi điện cho tôi, nói
rằng muốn cùng tôi gặp BCHTƯ và nói chuyện về các vấn đề cán bộ Bộ Ngoại Giao.
Tôi lợi dụng cuộc gọi của ông và nói:
-
Anh muốn gặp tôi phải không? Tôi sẵn sàng. Nếu có thể, anh đến chỗ tôi, tôi ta
sẽ nói chuyện với về chuyện cán bộ.
Nhưng
khi ông đến, tôi nói với ông:
-
Chúng ta nói chuyện về cán bộ, nhưng không phải về cán bộ của Bộ ngoại giao
đâu.
Và
tôi bắt đầu kể cho Molotov đánh giá của tôi về vai trò của Beria. Tôi nói có sự
nguy hiểm như thế nào bây giờ đe doạ Đảng nếu không ngăn chặn Beria đang thực
hiện quá trình làm đổ sự lãnh đạo của Đảng. Molotov, hình như bản thân cũng
nghĩ nhiều về điều này. Ông không thể không nghĩ, vì rằng bản thân ông biết tất
cả và thấy dự giống nhau hơn từ khi Stalin còn sống. Khi Molotov còn được
Stalin tin ở Stalin, tôi chính tai đã nghe, ông phát biểu rất mạnh như thế nào
chống Beria, nhưng khi không còn Stalinе, Beria có phương pháp khiêu khích. Nếu
Beria đưa một đề nghị nào đấy, mà Stalin phát biểu chống, thì Beria quay bề
người nào đó đang ngồi:
-
Đấy, anh cứ đề nghị mãi? Cái này chưa có lợi!
Như
thế Beria không ít lần chỉ vào Molotov, và Molotov phản ưng rất rất mãnh liệt.
Vì
vậy, ngay khi tôi bàn mưu với Molotov, ông hoàn toàn đồng ý với tôi.
-
Đúng, đúng, nhưng tôi muốn hỏi: thế ý Malenkov ra sao?
-
Tôi nói chuyện lúc này với anh nhân danh và Malenkov, và Bulganin. Malenkov,
Bulganin và tôi cũng trao đổi ý kiến về vấn đề này.
-
Đúng, Các ông hiểu vấn đề này. Tôi hoàn toàn đồng ý và ủng hộ ông. Nhưng ông
làm tiếp cái gì và việc này dẫn đến đâu?
-
Trước hết cần cách chức Beria khỏi chức vụ uỷ viên Đoàn chủ tịch BCHTƯ, phó Chủ
tịch hội đồng Bộ trưởng Liên Xô và Bộ trưởng Bộ nội vụ.
Nhưng
Molotov nói rằng điều này không đủ:
-
Beria rất nguy hiểm, và tôi cho rằng phải dùng những biện pháp cực đoan hơn.
-
Có thể giữ ông ta để điều tra?
Tôi
nói “giữ” vì rằng chúng tôi không có những chứng cớ để buộc tội trực tiếp
Beria. Tôi có thể nghĩ rằng ông là điệp viên của Musavist, nhưng chỉ Kaminski
nói về điều này. Và những bằng chứng như thế không cách nào kiểm tra được,
nhưng tôi chưa nghe thấy có sự kết án vụ này. Có thể là thật và cũng có thể là
không đúng, tuy nhiên tôi tin Kaminski, vì rằng ông là người đứng đắn và hoàn
toàn vì Đảng. Nhưng tính cách khiêu khích của Beria, tất cả chúng tôi dựa trên
sự linh cảm. Nhưng không thể bắt người theo linh cảm. Vì thế tôi nói rằng phải
giữ Beria “để kiểm tra”.
Điều
này thì đúng là có thể.
Như vậy, tôi thoả thuận được với Molotov, còn sau đó tôi kể tất
cả cho Malenkov và Bulganinу. Và chúng tôi quyết định, cần đẩy nhanh công việc,
vì rằng chúng tôi có thể bị nghe trộm hoặc ai đó vô tình sảy miệng, những bằng
chứng về những bước đi của chúng tôi lọt tới tai Beria, và Beria bắt chúng tôi
một cách đơn giản. Lúc đó chúng tôi quy ước tôi cần phải nói chuyện với
Saburov, cũng là uỷ viên Đoàn chủ tịch. Saburov rất nhanh trả lời tôi:
-
Tôi hoàn toàn đồng ý.
Và
cũng hỏi:
-
Thế còn Malenkov?
Về
điều này những ai dự mưu với tôi đều cũng hỏi như thế. Kaganovich trong thời
gian ấy không có mặt ở Moskva, ông ở bận thu mua gỗ, ông kiểm tra công việc ở
đó chạy ra sao. Khi Kaganovich quay về, tôi đề nghị ông rẽ vào BCHTƯ. Ông đến
buổi chiều, và chúng tôi ngồi với ông rất lâu. Ông tỷ mỷ kể cho tôi về Siberi,
về thu mua thu mua gỗ. Tôi không cắt lời ông, mặc dù trong đầu tôi hoàn toàn
nghĩ những chuyện khác. Tôi tỏ ra lễ độ, chiến thuật, chờ khi câu chuyện của
ông cạn hết.
Khi
thấy thời cơ đến, tôi nói:
-
Những điều anh kể cũng hay đấy. Giờ đây tôi muốn nói hết với ông rằng chúng tôi
đang làm gì.
Kaganovich
lập tức vểnh tai nghe:
-
Thế ai “đồng ý”?
Ông
đặt vấn đề như thế, thăm dò, tương quan lực lượng. Tôi nói rằng Malenkov,
Bulganin, Molotov và Saburov đồng ý, như thế, nói riêng, và không có ông thì
chúng tôi cũng có số đông. Lúc đó Kaganovich tuyên bố:
-
Tôi cũng “đồng ý”, tất nhiên, “đồng ý”, nhưng tôi đơn giản chỉ hỏi thế thôi.
Nhưng
tôi hiểu đúng ông, và ông hiểu tôi. Sau đó hỏi:
-
Thế còn Vorosilov?
Và tôi kể cho ông, tôi
nhận thấy mình không tháo vát với Vorosilov.
- Ông nói với với anh như thế à?
-
Đúng, ông ta ca tụng Beria.
Kaganovich
chửi rủa Vorosilov, nhưng không độc ác:
-
Thằng cáo già. Ông ấy không nói thật với anh đâu. Chính ông ấy nói với tôi thật
sự là không thể sống tiếp được với Beria, rằng Beria là người rất nguy hiểm,
rằng Beria có thể tìm và tiêu diệt tất cả chúng ta.
-
Thế thì cần phải nói chuyện với ông ta hội đàm một lần nữa. Có thể Malenkov nói
chuyện với ông ta được không? Tốt hơn, tôi không nên quay lại nói chuyện với
ông nữa để không đặt ông ta vào tình thế khó xử.
Cả
hai chúng tôi đồng ý.
Kaganovich
hỏi:
-
Còn Mikoian?
-
Với Mikoian, về vấn đề này tôi vẫn còn chưa nói, vì có vấn đề phức tạp.
Tất
cả chúng tôi biết những người Kavkaz như Mikoian và Beria có những quan hệ tốt
nhất, họ luôn luôn không rời nhau nửa bước. Và tôi kể đã nói chuyện với
Mikoian, hình như phải gác lại muộn hơn. Về các cuộc nói chuyện mới, tôi thông
báo cho Malenkov, và ông cũng đồng ý trong tình hình hiện tại, tốt hơn là nói
cho Vorosilov biết. Giờ đây còn Pervukhin. Malenkov nói:
-
Với Pervukhin, tôi muốn tự đến bàn bạc.
-
Lưu ý rằng Pervukhin là người phức tạp, tôi biết ông ta.
-
Nhưng cả tôi cũng biết ông ấy.
-
Thôi được, xin cứ việc!
Malenkov
mời Pervukhin đến gặp và sau đó gọi cho tôi:
-
Tôi gặp Pervukhin, kể hết với ông ta tất cả, nhưng Pervukhin trả lời rằng còn
suy nghĩ. Điều này rất nguy hiểm. Tôi phải thông báo điều này để giục ông ta
nhanh hơn. Không biết, điều này có thể kết thúc như thế nào.
Tôi
gọi cho Pervukhin. Ông đến với tôi, và tôi hết cho ông nghe một cách thẳng
thắn. Mikhail Georgy trả lời:
-
Nếu như Malenkov nói tất cả với tôi như thế này, như anh nói, tôi đâu có những
vấn đề như thế. Tôi hoàn toàn đồng ý và xem rằng không còn lối thoát khác.
Tôi
không biết Malenkov nói với Pervukhin như thế nào, nhưng kết thúc như thế.
Như
thế, chúng tôi đã bàn bạc công việc với tất cả uỷ viên Đoàn chủ tịch, trừ
Vorosilov và Mikoian.
Tôi
và Malenkov quyết định bắt đầu hành động trong ngày họp Đoàn chủ tịch Hội đồng
Bộ trưởng Liên Xô. Tại cuộc họp Đoàn chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng tôi luôn luôn
có mặt: vì biên bản đã ghi là tôi phải tham gia những phiên họp như thế. Tại
những phiên họp này vắng mặt Vorosilov. Vì thế chúng tôi quyết định, mời
Vorosilov tham dự phiên họp Đoàn chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng. Khi mọi người đến
đông đủ, thay bằng phiên họp Đoàn chủ tịch Hội đồng bộ trưởng, là phiên họp
Đoàn chủ tịch BCHTƯ. Chúng tôi quy ước, ngay trước phiên họp này tôi nói chuyện
với Mikoian, còn Malenkov nói với Vorosilov.
Sáng
sớm hôm ấy, tôi ở nhà nghỉ cuối tuần. Tôi gọi cho Mikoian và mời ông rẽ qua
tôi, đi cùng tôi cùng tới phiên họp Đoàn chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Liên Xô.
Mikoian đến, và ở đó tôi tiến hành hội đàm. Cuộc hội đàm rất dài. Tôi nhớ rằng
chúng tôi nói chuyện khoảng hai tiếng đồng hồ, nói hết và tỷ mỷ, còn sau đó lại
hai ba lần đôi lần quay lại những chuyện đã bàn rồi. Vị thế của Mikoian là thế
này: Beria quả là có tư cách xấu, nhưng ông không tuyệt vọng, trong thành phần
tập thể có thể làm được việc. Đó là một vị trí hoàn toàn đặc biệt, không phải
ai trong số chúng tôi có thể giữ được. Tạm thời kết thúc đàm phán, thời gian
còn lại chỉ kịp có mặt tại phiên họp. Tôi ngồi chung xe với nhau và đi vào
Kreml. Trước đó Malenkov cũng nói chuyện với Vorosilov.
-
Thế nào? Ông ta vẫn như trước đây khen ngợi Beria à?
- Khi tôi vừa mới lắp
bắp vài lời về dự định của chúng tôi, Klim (tên gọi thân mật của Vorosilov) ôm
quàng lấy tôi, hôn và khóc.
Thật thế không, tôi không biết. Nhưng tôi nghĩ rằng Malenkov nói dối chẳng để
làm gì.
Sau
đó nảy sinh sinh vấn đề thảo luận bắt giữ Beria. Nhưng ai là người bắt Beria?
Đội bảo vệ của chúng tôi lại dưới quyền cá nhân Beria. Trong thời gian họp uỷ
viên Đoàn chủ tịch, đội bảo vệ ngồi ở phòng bên cạnh. Ngay khi chúng tôi đưa ra
vấn đề này, Beria sẽ ra lệnh cho đội bảo vệ bắt chính chúng tôi. Lúc đó chúng
tôi thoả thuận gọi các tướng lĩnh. Chúng tôi quy ước là tôi nhận trách nhiệm đi
mời các tướng lĩnh. Thế là tôi làm như thế, mời Moskalenko và những người khác,
tất cả là năm người. Sau đó Malenkov với Bulganin nới rộng vòng của họ và mời
thêm cả Zukov. Do vậy chúng tôi có 11 nguyên soái và tướng. Chúng tôi thoả thuận
rằng các tướng lĩnh sẽ chờ đợi ở phòng riêng, còn khi nào Malenkov báo cho biết
biết, thì họ đi vào gian phòng đang diễn ra phiên họp, và sẽ bắt Beria.
Và
thế là phiên họp khai mạc. Vorosilov với tư cách Chủ tịch Đoàn chủ tịch Xô viết
tối cao Liên Xô, đương nhiên, không thể có mặt tại phiên họp Đoàn chủ tịch Hội
đồng Bộ trưởng Liên Xô. Vì thế sự xuất hiện của ông tựa như khó hiểu. Và
Malenkov, khai mạc phiên họp, lập tức đặt vấn đề:
-
Chúng ta thảo luận công tác Đảng. Có những vấn đề cần phải thảo luận ngay,
trong Đoàn chủ tịch BCHTƯ.
Tất
cả đồng ý. Như đã thoả thuận từ trước, tôi xin phép Malenkov được nói và đề
nghị thảo luận vấn đề Beria. Beria ngồi bên phải. Beria giật mình, cầm lấy tay
tôi, nhìn vào tôi và nói:
-
Anh nói gì thế, Nikita? Anh định giở trò gì?
Tôi
nói với Beria:
-
Thì anh cứ nghe đã, ngay đây tôi muốn nói hết với anh.
Thế
là tôi nói.
Tại
Plenum BCHTƯ trước chiến tranh, khi thảo luận tình hình công việc trong Đảng,
có lời phát biểu của Kaminski, Dân uỷ y tế Liên Xô. Ông lên diễn đàn và tuyên
bố:
-
Tôi muốn nói rằng khi tôi làm việc ở Baku, có tin đồn dai dẳng lan đi trong số
những người cộng sản rằng Beria làm việc trong cơ quan phản gián Musavist . Tôi
muốn nói về điều này, để Đảng biết và kiểm tra điều này. Phiên họp khi đó kết
thúc, và không ai phát biểu thêm nữa về vấn đề đã nêu, bản thân Beria cũng
không cải chính, mặc dù có mặt. Sau đó nghỉ ăn trưa. Sau bữa ăn Plenum tiếp
tục, nhưng Kaminski không đến, và không ai biết vì sao. Lúc đó điều này là đúng
luật. Nhiều uỷ viên BCHTƯ, có mặt tại một phiên họp, người phiên không đến, bị
rơi vào “kẻ thù nhân dân” và bị bắt. Số phận đã rơi vào Kaminski.
Tôi
biết Kaminski, khi tôi là bí thư Bauman, sau đó Kraskaia Presnia, thành uỷ
Moskva và đặc biệtgần gũi với ông khi ông được bầu bí thư đảng uỷ Moskva đầu
1932. Kaminski chơi thân với Mikhain Mikhailovich, một cán bộ triển vọng. Tôi
rất kính trọng ông và cũng đánh bạn với ông. Đương nhiên, tôi xây dựng tình hữu
nghị với Kaminski. Vì thế tôi tin rằng Grisa - là người đứng đắn. Ông là người
đặc biệt trong sạch và có đạo đức. Tuy nhiên, mặc dù không ai tại Plenum cho
một lời giải thích nào cả về việc số phận Kaminski, ông như chìm vào nước. Bị
chìm không chỉ Kaminski. Hàng trăm, hàng nghìn người mất tích. Sau đó người ta
tuyên bố rằng họ là “kẻ thù nhân dân”, vâng tôi đã nói không phải về mỗi người.
Từ lâu, trong đầu tôi lẩn quẩn ý nghĩ: Vì sao, khi Kaminski tuyên bố như thế,
không ai có lời giải thích xem ông nói đúng hoặc không đúng, điều này có hay
không có - không biết...
Sau đó tôi kể và những hoạt động gần đây của Beria, từ sau khi
Stalin chết, trong quan hệ các tổ chức Đảng - Ukraina, Belarussia và những nước
khác. Trong các thư của mình Beria đặt các vấn đề (thư này còn nằm trong lưu
trữ) về mối quan hệ tương hỗ trong việc lãnh đạo các nước cộng hoà dân tộc, đặc
biệt trong sự lãnh đạo của các cơ quan Cheka, và đề nghị điều động các cán bộ dân
tộc. Điều này đúng, đường lối như thế luôn luôn rồn tại trong Đảng. Nhưng Beria
đặt vấn đề này theo hướng bài Nga trong việc bồi dưỡng, điều động và lựa chọn
cán bộ. Ông muốn cột chặt các dân tộc và tập hợp họ chống người Nga. Luôn luôn
tất cả các kẻ thù ĐCS luôn luôn tính đến cuộc đấu tranh giữa các dân tộc, và
Beria cũng bắt đầu từ điều này.
Sau
đó tôi kể về đề nghị cuối cùng của Beria - về việc từ bỏ xây dựng CNXH ở CHDC
Đức - và đề nghị đối với những người bị kết án bị trừng phạt biệt xứ, khi Beria
đề nghị không cho phép họ quay về chỗ cư trú, mà quyền quyết định nơi ở của họ
do Bộ nội vụ làm, nghĩa là do bản thân Beria. Lúc ấy sự chuyên quyền về luật
pháp! Tôi nói cả về đề nghị và Beria thay bằng giải quyết tận gố vấn đề việc
bắt người và kết án họ dưới thời Stalinе, giảm thời hạn cực đại những người bị
kết ăn bởi cơ quan Bộ Nội vụ từ 20 xuống 10 năm. Thoáng nhìn, đề nghị này tựa
như tự do, còn theo thực chất là họp pháp hoá những gì đang tồn tại. Khép tội
20 năm hoặc 10 năm, tình thế vẫn không thay đổi. Tới 10 năm, và, nếu cần, Beria
cho thêm 10 năm, còn sau đó lại 10 năm, chừng nào người ta còn chưa chết. Và
tôi kết thúc:
-
Do những theo dõi những hoạt động của Beria tôi có ấn tượng rằng ông ta nói
chung không phải là một người cộng sản, mà làm kẻ hám lợi, chui vào đảng vì
động cơ hám lợi. Ông làm những việc để đề cao mình và không thể chấp nhận được.
Không tưởng tượng được một người trung thực có thể làm việc vì mình.
Sau
tôi, Bulganin tiếp lời. Tôi và ông từ khi Stalin còn sống đã có cùng một ý kiến
về Beria. Ông cũng phát biểu trong tinh thần như thế. Và những người khác thể
hiện tính nguyên tắc, trừ Mikoian. Mikoian phát biểu cuối cùng. Ông phát biểu
(tôi không còn nhớ chi tiết lời của ông): lặp lại cái điều đã nói với tôi, khi
tôi và ông bàn bạc trước phiên họp, tuyên bố rằng Beria có thể tính đến sự phê
bình, rằng ông không mất tuyệt vọng, trong một tập thể ông có khả năng ích lợi.
Khi
tất cả phát biểu hết, Malenkov, với tư cách Chủ tịch phải tổng kết và làm văn
bản quyết định. Nhưng ông lúng túng, và phiên họp chấm dứt ở diễn giả cuối
cùng. Phiên họp ngừng lại ít phút.
Tôi thấy vấn đề như thế
đã chất đống lên rồi, và đề nghị Malenkov để ông chuyển lời của tôi vào bản dự
thảo. Như chúng tôi đã quy ước với nhau, tôi đề nghị Plenum quyết định vấn đề
cách chức Beria (Đoàn chủ tịch BCHTƯ làm điều này) khỏi tất cả các chức vụ mà
ông giữ. Malenkov vẫn còn bối rối và thậm chí không đưa đề nghị của tôi ra bỏ
phiếu, mà lập tức ấn nút bí mật gọi các tướng lĩnh. Người đầu tiên vào là
Zukov, sau ông là Moskalenko và những người khác. Zukov khi đó thứ trưởng Bộ
trưởng quốc phòng Liên Xô. Lúc ấy giữa tôi và Zukov còn tồn tại mối quan hệ
tốt, mặc dù ông trong thời kỳ đầu không được tính trong số tướng lĩnh giúp đỡ
chúng tôi xử lý Beria.
Vì sao chúng tôi lôi kéo các tướng lĩnh. Cũng có những suy tính được nêu ra,
nếu chúng tôi quyết định giữ Beria, ai dám chắc Beria không gọi các Chekist,
bảo vệ, những người này đang dưới quyền ông, và ông ra lệnh cho họ cô lập chúng
tôi? Chúng tôi không có lực lượng, vì rằng ở Kreml có một lượng lớn người của
Beria được vũ trang và huấn luyện kỹ càng. Vì thế chúng tôi quyết định lấy các
tướng lĩnh quân đội vào việc.
Đầu
tiên, chúng tôi trao lệnh cho Moskalenko và 5 tướng bắt Beria. Moskalenko cùng
các đồng chí của mình có vũ khí, mà họ cùng vũ khí đó được Bulganin chở vào
Kreml. Khi các tướng lĩnh vào Kreml, đã trao vũ khí cho trực ban. Ngay trước
phiên họp phiên họp, nhóm Moskalenko được bổ xung thêm nguyên soái Zukov và một
số người khác. Và tiến vào phòng họp khoảng 10 người hoặc hơn. Malenkov nói nhẹ
nhàng, đề nghị với Zukov:
-
Tôi đề nghị ông, thay mặt Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Liên Xô giữ Beria.
Zukov
ra lệnh cho Beria:
-
Giơ tay lên!
Moskalenko
và những người khác lột vũ khí, cho là Beria có thể gây khiêu khích. Beria kéo
mạnh về phía mình chiếc cặp đang nằm ở bậu cửa sổ, sau lưng ông ta. Tôi tóm tay
Beria để ông không thể sử dụng súng, nếu súng nằm trong cặp. Sau đó kiểm tra:
không có súng trong túi, cũng như trong cặp. Beria đơn giản có phản xạ thôi.
Beria
bị tống giam vào một gian phòng nhỏ, cạnh văn phòng làm việc Malenkov của trong
dinh Hội đồng Bộ trưởng. Và chúng tôi quyết định, sáng mai hoặc sang ngày kia,
càng nhanh càng tốt, triệu tập Plenum BCHTƯ Đảng, xử lý vấn đề Beria. Đồng thời
cách chức Viện trưởng Viện Kiểm sát Liên Xô, vì rằng ông không được chúng tôi
tin cậy, và chúng tôi nghi ngờ, liệu ông có tiến hành điều tra một cách khách
quan không. Viện trưởng Viện kiểm sát mới được bổ nhiệm là Rudenko và được trao
quyền tiến hành điều tra vụ Beria. Như vậy, Beria bị bắt. Nhưng đư hắn đi đâu?
Chúng tôi không thể tin đội bảo vệ của Bộ nội vụ, vì rằng đây là cơ quan của
Beria, với tay chân của Beria. Lúc đó thứ trưởng Bộ nội vụ Kruglov và, hình
như, Serov. Tôi ít biết về Kruglov, còn Serov tôi biết rõ hơn và tin ông. Tôi
cho rằng Serov là một người trung thực. Nếu có một cái gì đấy làm ông thay đổi,
cũng mọi nhân viên Cheka khác, thì ông cũng là nạn nhân của cùng một chính sách
chung do Stalin tiến hành. Vì thế tôi đề nghị trao quyền giữ Beria cho chính
Serov. Nhưng các đồng chí khác suy nghĩ rằng dù sao chăng nữa phải thận trọng
hơn - tất cả chúng tôi không ai tin Kruglov cả. Rồi chúng tôi thoả thuận rằng
tốt nhất là trao vụ này tư lệnh quân đoàn phòng không, quân khu Moskva
Moskalenko. Moskalenko nhận Beria, cho người của mình vây quanh và giải Beria
về chỉ huy sở của mình, trong một cái hầm chống bom. Tôi thấy ông làm tất cả
những gì cần thiết. Phiên họp này kết thúc.
Ngay
khi phiên họp kết thúc, Bulganin đến gặp tôi:
-
Anh hãy nghe tay đội trưởng bảo vệ của tôi kể.
Viên
đội trưởng này đến chỗ tôi, kể:
-
Tôi biết vừa mới bắt Beria, và tôi muốn nói với ông Beria hiếp đứa cháu gái của
tôi, học sinh lớp 7. Hơn một năm trước đây bà của nó đã chết, còn vợ tôi vì đột
quỵ và nằm ở bệnh viện. Cô bé ở nhà một mình. Một lần vào buổi chiều nó chạy đi
mua bánh mỳ thì qua đúng ngôi nhà mà Beria ở. Ở đó, cháu gặp một người đàn ông
già đang nhìn chăm chăm vào nó. Cháu khiếp sợ. Sau đó, một nhân viên Cheka gọi
cháu và dẫn cháu vào nhà Beria. Beria ngồi ăn cơm chiều cùng với cháu, đề nghị
uống rượu chúc Stalin. Cháu từ chối, nhưng ông ta cứ nài nỉ phải uống vì
Stalin. Cháu đồng ý, rồi uống, còn sau đó cháu thiếp đi và ông ta hiếp cháu.
Tôi
trả lời người này:
-
Tất cả những gì ông kể, công tố viên sẽ điều tra”.
Sau
đó người ta đưa chúng tôi một danh sách trong đó có họ tên hơn 100 phụ nữ. Tay
chân của Beria dẫn họ tới Beria. Nhưng việc tiếp khách ở chỗ Beria tất cả mọi
người đều theo một cách: tất cả những ai vào nhà Beria lần đầu tiên, ông đều
mời ăn và đề nghị uống rượu vì sức khoẻ của Stalin. Trong rượu vang ông bỏ sẵn
thuốc ngủ. Sau đó ông làm với họ cái gì mà ông muốn. Khi Beria bị cách ly, ông
xin bút và giấy. Chúng tôi bàn bạc và quyết định cứ đưa cho ông: biết đâu trong
lòng ông thức tỉnh một khát vọng chân thật để ông nó những gì ông ấy biết là
chúng tôi buộc tội ông. Và ông bắt đầu viết. Ban đầu, thư cho Malenkov:
- Egor, anh thật đáng
khinh, tôi biết anh, chúng ta là bạn nhau, sao anh lại tin Khrusev? Ông ta xúi
giục anh làm điều này... và vân vân.
Với tôi ông cũng có một bức thư, trong đó viết rằng ông là một người trung
thực. Ông gửi một số thư như thế: Malenkov băn khoăn khi đọc những thư này. Sau
đó Malenkov bắt đầu lo lắng rằng ông và Beria cùng đưa ra ý tưởng từ bỏ xây
dựng CNXH ở Đông Đức, và ông sợ rằng vụ việc nhằm chống Beria, xoay sang chống
ông. Nhưng chúng tôi nói với ông rằng bây giờ chưa phán xét vấn đề này. Vấn đề
Beria còn sâu rộng hơn nhiều so với vấn đề Đức.
Khi
Rudenko bắt đầu thẩm vấn Beria, thì chúng tôi ngỡ ngàng thấy một con người tàn
ác, khốn nạn, không có một cái gì thiêng liêng cả. Ở Beria không hề có chủ
nghĩa cộng sản, và nói chung không có bộ mặt đạo đức con người. Nhưng quả là về
tội ác của Beria khu vựcc gì để nói, vì ông làm chết bao nhiêu người lương
thiện!
Sau khi bắt Beria được
một thời gian, lại có vấn đề về Merkulov, từng là Thanh tra nhà nước Liên Xô.
Tôi, thú thực rằng, trước đây tôi kính trọng Merkulov và coi ông là người của
Đảng. Ông là con người có văn hoá và nói chung tôi quý ông. Vì thế tôi nói các
đồng chí của mình:
- Có một sự kiện, Merkulov là trợ lý của Beria ở Gruzia, còn chưa đủ chứng minh
rằng ông là đồng bọn của Beria. Có thể dù sao đi nữa, điều này không phải thế?
Chính Beria giữ rất chức vụ cao và chính hắn chọn người cho mình, mà không phải
ngược lại. Người ta tin Beria và làm việc với ông ta. Vì thế không thể coi
những ai làm việc làm việc với Beria, như là những cộng sự gây những tội ác.
Chúng ta gọi Merkulov, nói chuyện với ông. Có thể, ông thậm chí giúp đỡ chúng
ta tốt hơn trong việc phán xét Beria.
Và chúng tôi quy ước
rằng tôi gọi ông đến BCHTƯ Đảng. Tôi gọi Merkulov, nói rằng Beria bị bắt, rằng
đang tiến hành điều tra.
- Ông nhiều năm làm việc với Beria, liệu có thể giúp đỡ BCHTƯ.
- Tôi sẵn sàng làm tất cả những gì có thể.
Và
tôi đề nghị Merkulov:
- Hãy trình bằng văn
bản tất cả những gì cần thu thập.
Sau bao nhiêu ngày trời, ông mới viết một bức thư dày, tất nhiên, vẫn nằm ở lưu
trữ. Nhưng bức thư này chẳng giúp chúng tôi một cái gì cả. Ở đó chỉ là những ấn
tượng chung chung, suy lý, tựa như tác phẩm nào đó. Merkulov viết một cái gì
đó, kể cả bài hát, và thói quen sáng tác. Khi tôi gửi tài liệu này cho Rudenko,
thì ông nói thẳng rằng phải bắt Merkulov, vì rằng điều tra vụ Beria mà không
bắt Merkulov thì sẽ công việc sẽ bị cản trở và không làm đày đủ.
BCHTƯ
Đảng quyết định bắt Merkulov. Tôi đau lòng, thấy rõ rằng mình phí công tin ông.
Merkulov có liên quan với Beria trong những tội ác như thế, và chính ông phải
ngồi trên ghế bị cáo và cùng trách nhiệm với Beria. Trong lời nói cuối cùng,
khi bị kết án trước toà, Merkulov nguyền rủa cái ngày giờ, khi gặp với Beria.
Ông nói rằng Beria đã đưa ông tới toà.
(Hết)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét